Proponuję rodzicom zestaw prostych ćwiczeń do wykonywania z dzieckiem w domu. Pomoce potrzebne do ćwiczeń możecie Państwo znaleźć w domu, można je też przygotować wspólnie z dzieckiem. Ćwiczenia mają na celu usprawnianie funkcji wzrokowych, słuchowych i motorycznych, których prawidłowy rozwój ułatwia dzieciom nabywanie i doskonalenie umiejętności czytania i pisania oraz pomaga w przezwyciężaniu trudności w tym zakresie.
Zachęcam do tego, aby w miarę możliwości wykonywać ćwiczenia regularnie, w jednostkach czasowych dostosowanych do możliwości dziecka i rodzica. Ćwiczenia mogą być też wykonywane w różnych sytuacjach życia codziennego. Aby uatrakcyjnić ćwiczenia, można wykonywać je na zmianę, raz rodzic zadaje zadanie dziecku, a następnie dziecko rodzicowi. Warto wykonywać ćwiczenia różnych funkcji naprzemiennie ( słuchowe, wzrokowe, motoryczne), aby zapobiec nudzie i znużeniu dziecka. Ważne jest też, aby zaczynać od ćwiczeń łatwiejszych, które dziecko jest w stanie wykonać ( odnosi sukces i zwiększa się jego motywacja), przechodząc stopniowo do ćwiczeń o wyższym stopniu trudności. Pamiętajcie Państwo, aby proponowane przez Was zadania były dla dziecka przyjemnością i okazją do miłego spędzenia wspólnego czasu.
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE PERCEPCJĘ SŁUCHOWĄ
1. Odtwarzanie struktur dźwiękowych
- wystukiwanie rytmu (wcześniej zaprezentowanego przez rodzica, np. dwa uderzenia o stół – trzy klaśnięcia – dwa tupnięcia). Prezentowany rytm powinien być dostosowany do możliwości dziecka – zaczynamy od prostych, stopniowo zwiększając stopień trudności);
- wyklaskiwanie rytmu na podstawie ustalonego wcześniej schematu graficznego (np. kwadrat = tupanie, trójkąt = klaskanie, koło = uderzanie rękami o nogi). Rodzic układa figury w określony sposób, a dziecko musi odtworzyć rytm zgodnie z ustaloną zasadą – jaka figura odpowiada jakiemu dźwiękowi. Ważne: stopniowanie trudności – najpierw 3 figury, a potem 6, 9).
2. Powtarzanie wyrazów podanych przez rodzica najpierw dwa wyrazy, trzy, potem coraz więcej (np. kot – sanki – stół). Zwiększamy liczbę słów dopiero jak dziecko opanuje zestaw z mniejszą ilością.
3. Różnicowanie dźwięków z najbliższego otoczenia:
- nazywanie i naśladowanie dźwięków
- rozpoznawanie osób po głosie (można wcześniej nagrać głos osób z otoczenia dziecka – mamy, taty, babci, zadaniem dziecka jest rozpoznać, do kogo należy prezentowany głos);
- łączenie dźwięku z obrazkiem – np. czajnik (zdjęcie czajnika, konkretny przedmiot) z zaprezentowanym dźwiękiem (np. puszczonym z płyty);
- zabawa „Co słyszę?” – rodzic chowa się i prezentuje jakiś dźwięk (z otoczenia dziecka, np. szczekanie psa), zadaniem dziecka jest odgadnąć jaki to dźwięk.
4. Podział zdań na wyrazy i wyrazów na sylaby (wyrazy dwusylabowe, wyrazy trzysylabowe, wyrazy wielosylabowe). Pamiętajmy o stopniowaniu trudności.
5. Łączenie sylab w wyrazy
– Jaki to będzie wyraz, kiedy powiem pił-ka? A kiedy powiem sa-mo-lot? Najpierw wyrazy składające się z 2 sylab, potem coraz trudniejsze.
6. Wyodrębnianie pierwszej i ostatniej głoski w wyrazie
– Co słyszysz na początku słowa Ania/Ul/Ewa itp. Najpierw dziecko powinno opanować wyróżnianie samogłosek, a potem spółgłosek na początku wyrazu (biurko, samochód itp.). Co słyszysz na końcu słowa kot/kok. W tym przypadku rozpoczynamy od wyrazów zawierających na końcu spółgłoski.
7. Różnicowanie wyrazów podobnie brzmiących np. półka-bułka, kosa-koza
8. Zabawa w dobieranie wyrazów na określoną głoskę, tworzenie ciągów wyrazowych – („Teraz będziemy mówić wyrazy na literę „k” itp.)
9. Łączenie głosek w wyrazy i dzielenie wyrazów na głoski
- Jaki to wyraz kiedy mówię m-a-m-a?
- Jakie głoski słyszysz w wyrazie domek ?– przegłoskuj
10. Segregowanie wyrazów wg ilości sylab, głosek
rodzic przygotowuje karteczki z różnymi wyrazami (nazwy zwierząt, owoców itp.), jeden wyraz na jednej karteczce.
Zadaniem dziecka jest przeczytać głośno każdy wyraz, podzielić go na sylaby lub głoski,a następnie przyporządkować do określonej grupy, np. grupy zielonej („Na zielonej kartce połóż te wyrazy, które mają trzy sylaby, a na żółtej te, które mają cztery sylaby”). Gdy dziecko ma trudności z czytaniem, wyrazy może odczytywać rodzic.
11. Szukanie ukrytych wyrazów w innych wyrazach np. ser-ce, gra-bie (rodzic wypowiada te wyrazy, a zadaniem dziecka jest „znalezienie” innego wyrazu w prezentowanym).
12. Wspólne układanie i nauka rymowanek
uzupełnianie słów w znanych rymowankach, np. lata osa koło …., śnieżek prószy marzną …… Można również układać rymowanki o członkach rodziny, a następnie uczyć się ich wraz z dzieckiem na pamięć.
13. Ćwiczenie pamięci słuchowej
Rodzic prezentuje dziecku ciąg cyfr, wyrazów (np. owoców), zadaniem dziecka jest zapamiętać te elementy i odtworzyć w kolejności podanej przez rodzica (na początek trzy, cztery elementy, stopniowo coraz więcej).
14. Wspólna nauka piosenek, wierszyków połączona z prezentacją członkom rodziny.
15. Wspólne czytanie i omawianie treści przeczytanych tekstów (zadawanie dzieciom pytań dotyczących treści, wymyślanie własnych zakończeń itp.)
Ćwiczenia usprawniające percepcję wzrokową
1. Układanie figur, kształtów, szeregów
- układanie wg wzoru (musimy przygotować wcześniej dwa komplety kolorowych figur np., wyciętych z kartonu). Układamy przed dzieckiem wzór ze „swojego” kompletu, np. czerwony trójkąt – żółte koło – niebieski kwadrat – czerwony kwadrat itd., następnie dziecko musi ułożyć taki sam wzór jak nasz;
- układanie z pamięci (układamy wzór, prezentujemy go dziecku przez pewien czas, np. 20 sekund i prosimy, aby uważnie się przyjrzało i postarało zapamiętać. Następnie składamy wzór, a dziecko odtwarza go z pamięci (wykorzystując do tego figury ze swojego kompletu).
2. Składanie pociętych obrazków
- wg wzoru (np. przecięte na kilka części dwie identyczne kartki pocztowe – rodzic układa swoją jako wzór, a następnie to samo robi dziecko)
- bez wzoru (można tu wykorzystać różne obrazki, pocztówki, zdjęcia – pocięte na kawałki)
3. Uzupełnianie braków na obrazkach
można w tym celu wykorzystać gotowe obrazki dostępne w Internecie, na których brakuje pewnych części – zadaniem dziecka jest rozpoznanie i nazwanie brakujących części/przedmiotów (np. brak nosa w rysunku twarzy).
4.Wyodrębnianie różnic miedzy obrazkamimożna wykorzystać obrazki dostępne w dziecięcych gazetkach (zadaniem dziecka jest znaleźć różnice między obrazkami – ich ilość jest zazwyczaj określona, np. 5 różnic)
5. Wzrokowe rozpoznawanie kierunku ułożenia strzałek
wcześniej warto wydrukować na kartce kilkanaście strzałek w różnym kierunku, kształtowanie pojęć kierunku w górę, w dół, w prawo, w lewo, skośnie w lewy górny róg, skośnie w prawy dolny róg, itd. (polecamy dziecku np. „pokaż mi te strzałki, które są skierowane w prawą stronę”)
6. Układanie obrazków po lewej i po prawej stronie
stołu/biurka/kartki (można poprowadzić umowną granicę, np. położyć długą linijkę na środku biurka i poprosić dziecko aby po lewej stronie ułożyło, np. czerwone klocki a po prawej zielone)
7. Dobieranie wyrazów do obrazków
rodzic przygotowuje kilka obrazków, na których są np. sprzęty domowe, zwierzęta, zawody (ważne aby na obrazku był jeden element) a następnie podpisy (nazwy tych przedmiotów). Zadaniem dziecka jest właściwe przyporządkowanie nazwy do obrazka.
8. Układanie puzzli
najpierw z dużych puzzli, potem z coraz mniejszych (stopniowo zwiększamy również liczbę elementów).
9. Przerysowanie prostych figur i kształtów (koło, trójkąt)najpierw w oparciu o prezentowany wzór, potem z pamięci – prezentujemy wzór przez kilka sekund potem chowamy go i dziecko rysuje z pamięci (ćwiczenie to rozwija również pamięć wzrokową bezpośrednią).
10. Opisywanie obrazków
tego, co się na nich dzieje, kto jest na obrazku, co robią osoby na danym obrazku (obrazki z książek, dziecięcych gazet).
11. Wyszukiwanie elementów na obrazku lub w otoczeniu
według nazwy („czy jest na tym obrazku jakieś zwierzę?”, „pokaż mi na tym zdjęciu wszystkie dzieci, które mają czapki”) lub według położenia („pokaż mi coś, co leży na stole”, „pokaż, które zwierzęta na tym obrazku stoją na łące”)
12. Gra w domino
zarówno obrazkowe, jak i literowe
13. Ćwiczenia pamięci wzrokowej
pokazujemy dziecku obrazek na kilka sekund
i zakrywamy. Następnie pytamy: co było na obrazku? Ile było np. lalek, samochodów itp.?
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE FUNKCJE MOTORYCZNE
1. Ćwiczenia ogólnej sprawności ruchowej:
- ćwiczenia równowagi (np. chodzenie po rozłożonej na podłodze skakance, skakanie na jednej nodze, naśladowanie, np. zrób jaskółkę, pokaż jak stoi bocian)
- zabawy ruchowe zręcznościowe (toczenie piłeczek, rzucanie, celowanie)
2. Ćwiczenia sprawności manualnej:
a) rozmachowe
- ćwiczenia wstępne: prosimy dziecko, aby naśladowało ruchy, które są potrzebne przy takich czynnościach jak: malowanie ścian, sufitu, zrywanie owoców, łapanie much oraz inne czynności wg pomysłu dorosłego,
- zamalowywanie farbami dużych płaszczyzn (kartony, szary papier, gazety) ruchami poziomymi i pionowymi,
- na dużym papierze rysowanie jednocześnie obiema rękoma dużych wzorów np motyl, dom, choinka, koło, serce.
b) manualne (motoryka mała czyli usprawnianie dłoni, palców, nadgarstka)
- zabawy z tasiemką, sznurkiem, sznurowadłem – przeplatanie przez otwory,
- sznurowanie butów,
- wiązanie supełków i rozplątywanie ich,
- nawlekanie koralików na sznurki, żyłki, itp.
- cięcie nożyczkami z uwzględnieniem stopniowania trudności (cięcie po linii prostej, po falistej, wycinanie form geometrycznych, wycinanie konkretnych obrazków),
- składanki papierowe (origami),
- stemplowanie dowolnym materiałem (pieczątkami, paluszkami, korkiem, watą… wg pomysłu rodzica),
- tasowanie kart i ich układanie w dłoni lub gra np. w Piotrusia.
c) graficzne (usprawniają drobne ruchy ręki ułożonej w pozycji jak przy pisaniu)
- układanie kompozycji z koralików wg podanego wzoru lub wg własnego pomysłu
- kolorowanie obrazków,
- kopiowanie obrazków przez kalkę,
- wypełnianie określonych konturów kolorem za pomocą kresek pionowych i poziomych lub ukośnych,
- rysowanie szlaczków literopodobnych w liniaturze zwiększonej lub na papierze zmywalnym, markerem na folii
- dowolne rysowanie kredkami, ołówkiem, farbami, itp.
Przygotowała: Anna Fedoruk –pedagog
Propozycje stron internetowych:
www.ito.hg.pl/ – dla najmłodszych gry rozwijające
http://innowacja.sfera.lublin.pl/ – przyroda, angielski, niemiecki – testy
www.pisupisu.pl – od przedszkola do klasy 6 gry edukacyjne
www.matzoo.pl – matematyka
Przygotowała: Anna Fedoruk – pedagog
